Dị
vật đường thở là cấp cứu Tai Mũi Họng, có thể gây tử vong. Thường xảy ra ở trẻ
từ 3 tháng - 6 tuổi. Nguyên nhân hay gặp là các hạt trái cây, viên bi, hoặc sặc
sữa, bột…
I. CHẨN
ĐOÁN
1.Công việc chẩn
đoán
a.
Hỏi bệnh: hoàn cảnh xảy ra, loại dị vật, hội chứng xâm
nhập.
b.
Khám lâm sàng
- Mức độ khó thở: ngừng thở, hôn mê, tím tái.
- Khó thở vào, sử dụng cơ hô hấp phụ.
- Nghe phế âm phổi hai bên.
c.
Cận lâm
sàng
- X-quang phổi: tìm dị vật cản quang, xẹp phổi.
- Nội soi khí phế quản tất cả các trường hợp có hội chứng xâm nhập.
2.
Chẩn đoán nghi
ngờ
Bệnh
sử: xảy ra đột ngột, khi trẻ đang chơi với hạt hoặc vật nhỏ, hoặc đang ăn
bú.
Lâm
sàng: hội chứng xâm nhập hoặc khó thở thanh
quản.
3. Chẩn đoán xác
định
- Hội chứng xâm nhập .
- Nội soi: tìm thấy dị vật trong lòng khí phế quản.
4. Chẩn đoán phân
biệt
- Viêm thanh khí phế quản: có sốt, ho.
- U nhú hoặc khối u thanh quản: khó thở thanh quản xuất hiện từ từ.
II. ĐIỀU
TRỊ
1. Nguyên tắc điều
trị
- Lấy dị vât
- Hỗ trợ hô hấp
- Điều trị các biến chứng.
2. Xử lý ban
đầu
Khi
trẻ bị dị vật đường thở hoặc nghi ngờ dị vật đường
thở:
a.
Nếu trẻ không khó thở hoặc khó thở nhẹ: khó thở thanh quản độ I và
IIA
Đừng
can thiệp vì sẽ làm di chuyển dị vật, có thể khiến trẻ ngừng thở đột ngột. Trẻ
cần được theo dõi sát và có sự giám sát của chuyên khoa Tai Mũi Họng, tốt nhất
là để trẻ ở tư thế ngồi hoặc mẹ
bế.
b.
Nếu trẻ ngừng thở hoặc khó thở nặng: khó thở thanh quản độ IIB và
III
Nếu
trẻ ngừng thở hoặc khó thở nặng, tím tái, vật vã, hôn mê thì cần cấp cứu
ngay. Tránh
móc dị vật bằng tay.
- Trẻ lớn: thủ thuật Heimlich
- Trẻ
còn tỉnh: cấp cứu viên đứng phía sau hoặc quỳ tựa gối vào lưng
trẻ (trẻ <7 tuổi). Vòng hai tay ngang thắt lưng. Đặt một nắm tay vùng thượng
vị ngay dưới mũi kiếm xương ức, đặt bàn tay thứ hai chồng lên trên bàn tay thứ
nhất. Ấn mạnh đột ngột và nhanh 5 lần, theo hướng trước ra sau và dưới lên
trên.
- Trẻ
hôn mê: đặt trẻ nằm ngửa, cấp cứu viên quỳ gối và đặt hai bàn
tay chồng lên nhau ở vùng dưới xương ức của trẻ. Ấn mạnh đột ngột và nhanh 5
lần.
- Trẻ sơ sinh và nhũ nhi: phương pháp vỗ lưng ấn ngực
-
Đặt trẻ nằm sấp đầu thấp trên cánh tay. Dùng lòng bàn tay phải vỗ lưng 5 lần
mạnh và nhanh ở vùng giữa hai xương bả vai. Sau đó lật ngửa trẻ, nếu còn khó thở
thì dùng hai ngón tay ấn ngực 5
lần.
Vỗ lưng ấn ngực. |
-
Nếu trẻ ngừng thở thì phải thổi ngạt hoặc bóp bóng qua mask trước và trong khi
làm thủ thuật Leimlich hoặc vỗ lưng ấn ngực. Trong trường hợp thất bại có thể
lặp lại 6-10 lần các thủ thuật trên. Nếu vẫn thất bại thì dùng đèn soi thanh
quản, nếu thấy dị vật thì dùng kìm Magill gắp ra hoặc mở khí quản, chọc kim
xuyên màng giáp nhẫn hoặc đặt nội khí
quả.
- Kỹ thuật chọc kim xuyên màng nhẫn giáp
-
Cho bệnh nhân nằm ngửa, kê gối dưới hai vai để đầu ngửa
tốt.
Bàn
tay (T) cố định khí quản bằng cách giữ chặt vùng nhẫn giáp và xác định màng giáp
nhẫn.
-
Bàn tay (P) cầm kim luồn số 14 đâm qua màng giáp nhẫn theo đường giữa ngay dưới
sụn giáp, tạo một góc 450 hướng xuống phía
chân.
-
Rút nòng ra, nối kim luồn với đầu nối của ống nội khí quản số 3 và bóp giúp
thở.
-
Thường sau khi dị vật đượng tống ra, trẻ hết khó thở ngay. Tuy nhiên sau đó tất
cả các trẻ này phải được khám chuyên khoa Tai Mũi
Họng.
3. Soi gắp dị
vật
- Chỉ định: tất cả các trường hợp có hội chứng xâm nhập.
- Kỹ thuật:
- Chuẩn
bị: chuẩn bị trước dụng cụ soi, dụng cụ gắp dị vật. Nghiên cứu vị trí, có thể
thử trước.
-
Tiến hành: gây mê nội khí
quản.
- Soi
hạ họng với dụng cụ Mc Intosh. Thấy dị vật thì gắp ra ngay.
-
Soi khí phế quản, dùng ống soi Wolf đưa vào thanh môn, tìm dị vật ở khí quản,
phế quản gốc phải, phế quản gốc trái, phế quản thùy. Thấy dị vật thì gắp
ngay.
-
Sau đó soi kiểm tra lại, có thể còn dị vật thứ
hai.
-
Trường hợp khó, ngừng soi. Dùng kháng sinh, Corticoid. Soi lại ngày hôm
sau.
- Dùng kháng sinh dự phòng Cephalosporin thế hệ 1, dùng 1 liều trước soi và Dexamethasone 0,6 mg/kg TM 1 liều duy nhất.
- Điều trị biến chứng:
-
Tràn khí dưới da: rạch hay đâmkim dưới
da.
-
Tràn khí màng phổi: dẫn lưu màng
phỏi.
-
Áp xe trung thất: mở trung
thất.
4. Theo dõi và tái
khám
a.
Theo dỗi độ khó thở bệnh nhân và các biến chứng sau soi như tràn khí dưới da,
tràn khí trung
thất.
b.
Ra viện 1-2 ngày sau, khi triệu chứng đã
ổn.
c.Tái
khám: mỗi tuần cho đến khi ổn định.
EmoticonEmoticon